Marzą Ci się świeże owoce, po które nie będzie trzeba fatygować się do sklepu czy na targ? A może uwielbiasz słodki smak domowych konfitur, ale brak własnych owoców sprawia, że na Twojej półce nadal brakuje słoików pełnych smakowitości? Jeśli tak, sad przydomowy to dla Ciebie idealne rozwiązanie. Zostań z nami i dowiedz się, jak przygotować się do uprawy drzewek owocowych i jakie kroki podjąć, by Twój ogród mógł przekształcić się w prawdziwy sad.
Spis treści
Wyznaczanie terenu pod sad
Zakładanie przydomowego sadu należy rozpocząć od wyznaczenia miejsca pod uprawę roślin sadowniczych. Jest to jedna z pierwszych, a zarazem najważniejszych decyzji, z jaką przyjdzie zmierzyć się ogrodnikowi, gdyż to tak naprawdę od niej zależy powodzenie całego przedsięwzięcia. Na początek powinniśmy dogłębnie zastanowić się, jaką powierzchnię działki chcemy przeznaczyć na sad. Dopiero później możemy myśleć o rozmieszczaniu krzewów i drzew owocowych. Dzięki temu zwiększymy obfitość plonów, a prowadzenie ogrodu będzie o wiele prostsze. Nieumiejętnie zagospodarowana przestrzeń może jedynie zmniejszać dochodowość upraw. Uwzględniając warunki gospodarstwa będziemy w stanie wydzielić najlepsze miejsce, by założyć przydomowy sad i dokonać wyboru odpowiednich krzewów i drzewek owocowych.
Wybór stanowiska dla drzew i krzewów owocowych
Wybór odpowiedniego miejsca dla drzew owocowych i krzewów nie jest wbrew pozorom rzeczą łatwą. Należy dobrze rozeznać się w terenie, by mieć pewność, że w wybranych miejscach nie tworzą się zastoiska mrozowe (czyli zamknięte obniżenia terenu) i że poziom wód gruntowych będzie odpowiedni dla posadzonych roślin. Warto pamiętać, że drzewka karłowe mogą rosnąć w miejscach, gdzie woda znajduje się na poziomie 1 metra, dla krzewów natomiast dopuszczalna głębokość to 70 cm.
Pod lupę należy wziąć również rodzaj gleby, na której planujemy zasadzić drzewa i krzewy owocowe. Do zakładania sadu przydomowego najlepsze będą zasobne w wodę, lekkie gleby gliniaste lub gliniasto-piaszczyste, które sprzyjają owocowaniu. Najodpowiedniejszy odczyn gleby to pH wahające się między 5,5-6,5 (z wyjątkiem borówki wysokiej, której uprawa wymaga gleby kwaśnej).
Przygotowanie gleby pod nasadzenia
Warto pamiętać, że uprzednio wykarczowana gleba może spowodować zahamowanie wzrostu nowo posadzonych drzewek i krzewów. Jest to zjawisko zmęczenia gleby, spowodowane występowaniem w podłożu szkodliwych nicieni i wydzielin korzeni oraz działalnością mikroorganizmów. Zmęczenie gleby najczęściej obserwuje się wtedy, gdy wśród zasadzonych krzewów i drzewek owocowych są truskawki, jabłonie, czereśnie i grusze. Można temu jednak zaradzić. Najlepszym wyjściem będzie zastosowanie przedplonu, który zmniejszy występowanie szkodników — przykładowo, przedplon z rzepaku ogranicza występowanie nicieni, a gorczyca na dłuższy czas odstraszy myszy, nornice czy ślimaki. Teren przygotowywany pod nasadzenia powinien zostać też przekopany i użyźniony obornikiem.
Wybór sadzonek drzew i krzewów owocowych
Oprócz wyboru dogodnego stanowiska i starannego przygotowania gleby, należy też dogłębnie przemyśleć jakie drzewa i krzewy owocowe będą najlepsze do naszego przydomowego sadu.
Przestrzeń
Pierwszym istotnym czynnikiem, jaki należy wziąć pod uwagę jest przestrzeń, jaką dysponujemy. Jeśli w grę wchodzi ograniczony teren, a zależy nam na różnorodności, lepiej będzie zdecydować się na uprawę intensywną i wybrać drzewka karłowe, które są znacznie mniej rozłożyste i wymagają mniejszych odstępów (drzewka można sadzić z zachowaniem odległości 2-3 m, a większość krzewów — do 1 m). Korzyścią przy uprawie drzew karłowych jest również to, że owocują już po 2-3 latach po posadzeniu, więc stosunkowo szybko można zacząć delektować się pysznościami z własnego ogrodu.
Dobrym pomysłem pozwalającym na zaoszczędzenie cennego miejsca jest też posadzenie truskawek w formie pionowych konstrukcji, lub poprowadzenie wzdłuż muru lub ogrodzenia krzewów agrestu czy porzeczki (w formie tzw. sznurów).
Sadzenie drzew owocowych, takich jak jabłonie, grusze, czereśnie czy śliwy wymaga znacznie więcej miejsca, będą więc one lepszym rozwiązaniem w przypadku dużej działki.
Co więcej, dobrze jest zasięgnąć informacji o tym, czy dane gatunki roślin są obcopylne czy zapylają się własnym pyłkiem. Rośliny obcopylne wymagają do zapylenia pyłku innej odmiany lub z innego drzewa, trzeba więc liczyć się z koniecznością zasadzenia co najmniej dwóch drzew określonego gatunku, a nawet konkretnie sprecyzowanych odmian. Do roślin obcopylnych należą np. jabłonie, czereśnie, grusze, śliwy i niektóre odmiany porzeczek. Rośliny samopylne — brzoskwinie, większość wiśni, morele, czy maliny — mogą rosnąć pojedynczo, więc potrzebują mniej przestrzeni. Warto jednak nadmienić, że choć większość rosnących w sadach krzewów jest samopylna, posadzenie większej liczby krzewów danego gatunku, i to najlepiej różnych odmian, będzie sprzyjało ich owocowaniu.
Termin dojrzewania i odporność
Jednym z ważnych praktycznych aspektów mających wpływ na nasz wybór jest pora dojrzewania poszczególnych gatunków drzewek i krzewów owocowych. Warto więc tak skomponować zestaw roślin, by móc przez cały sezon korzystać z owocowych dobrodziejstw i mieć czas na ich wykorzystanie.
Istotna jest też podatność na choroby. Najlepszym wyborem będą odmiany odporne, takie, które nie wymagają intensywnego opryskiwania środkami chemicznymi. Dzięki temu zyskamy dostęp do zdrowych owoców i ograniczmy spożywanie szkodliwych substancji obecnych w wielu produktach spożywczych.
Pochodzenie
Chcąc mieć w swoim sadzie przydomowym zdrowe i silne drzewa owocowe i krzewy, warto dokonać zakupu sadzonek w certyfikowanych szkółkach i zaufanych centrach ogrodniczych. Tam też możemy liczyć na doradztwo w kwestii wyboru odpowiednich roślin do naszego przyszłego sadu i fachową poradę dotyczącą sadzenia i pielęgnacji roślin.
Własne preferencje
Warto rozważyć też upodobania smakowe członków rodziny oraz swoje własne i zdecydować się na owoce, które zwyczajnie lubimy, w ilości, jaką będziemy w stanie spożyć i wykorzystać w kuchni. Sadzenie drzewek owocowych, których plony będą potem zalegać na gałęziach, jest niepraktyczne i nastręczy tylko wielu problemów.
Najlepsze sadzonki drzewek owocowych do Twojego sadu to takie, które spełniają zarówno kryteria dyktowane względami praktycznymi, jak i te dotyczące indywidualnych preferencji smakowych.
Kiedy sadzić drzewa owocowe i krzewy owocowe?
Drzewa owocowe najlepiej sadzić w pierwszej dekadzie października, tak, by uniknąć zbyt wysokich temperatur mogących doprowadzić do usychania sadzonek oraz dać roślinom czas na ukorzenienie się przed nadejściem przymrozków.
Drzewka można sadzić też wiosną, ale jest to ryzykowne ze względu na dość dużą zmienność pogodową (np. stosunkowo późno występujące przymrozki lub wczesne wiosenne upały).
Sadzenie krzewów owocowych może odbywać się przez cały okres wegetacyjny, jednak najlepiej robić to wiosną. Trzeba jednak upewnić się, że gleba jest stale wilgotna.
Podstawowe zabiegi pielęgnacyjne w sadzie
Zakładanie sadu to spora odpowiedzialność. Drzewami i krzewami owocowymi wbrew pozorom trzeba się troskliwie zająć, by zapewnić im dogodne warunki do wzrostu i owocowania.
Po posadzeniu drzewek owocowych jednorocznych i dwuletnich należy pamiętać, by wykonać cięcie formujące. Powinno się to robić w pierwszym roku po posadzeniu, wiosną, gdy zaczynają rozkwitać pąki.
Wszystkie krzewy i drzewka muszą być regularnie przycinane i odpowiednio nawożone. Najkorzystniejszą opcją będzie zielony nawóz, kompost lub rozcieńczony obornik — w przydomowym sadzie warto sięgać po naturalne rozwiązania i unikać stosowania chemicznych środków ochrony. Regularne nawożenie ma szereg korzyści, takie jak poprawa jakości gleby, wzmocnienie roślin i zwiększenie obfitości plonów.
Palikowanie młodych drzewek, które nie mają jeszcze w pełni rozwiniętego systemu korzeniowego, zapewni im konieczną do wzrostu stabilizację.
Dlaczego warto założyć przydomowy sad?
Przydomowy sad może być absolutnie wyjątkowym miejscem. Starannie wypielęgnowane drzewa owocowe i dobrze wkomponowane w przestrzeń krzewy owocowe stworzą niepowtarzalną atmosferę i staną się oazą, w której znajdziesz wytchnienie, pozostając w błogiej bliskości z naturą. Własne owoce to natomiast skarb, zwłaszcza w czasach, gdy coraz powszechniej stosuje się obfite opryskiwanie owoców i niepokojąco często ingeruje się w skład dostępnych w sklepach produktów spożywczych. Nic bowiem nie zastąpi wyjątkowego doznania, jakie zapewnia zerwanie soczystego owocu z gałęzi własnoręcznie posadzonego drzewa.
