Domy z bali to idealna propozycja dla miłośników natury i prostoty. Gwarantują sielski urok i charakter oraz optymalny mikroklimat, doskonale wpisując się w podgórskie i równinne krajobrazy. Kojarzone z polską wsią i tradycyjnymi rozwiązaniami, są wykonywane zarówno w formie okazałego dworku, jak i mniejszej, góralskiej chaty. Szybkie i proste w budowie, umożliwiają aranżację wnętrza niemal w dowolnym stylu, precyzyjnie wpisując się w potrzeby inwestorów. Jednocześnie są one dość drogie w budowie, wymagają zastosowania odpowiedniej klasy materiałów oraz zatrudnienia doświadczonych cieśli z olbrzymią wiedzą i umiejętnościami. Jak powstają domy z bali, jakie są ich zalety i ile właściwie za nie zapłacimy?
Spis treści
Jak zbudowane są domy z bali?
Domy z bali to budynki, które zapewniają wyjątkowy komfort użytkowania. Pięknie pachną i wyglądają, sprzyjając relaksowi i dobremu samopoczuciu. Aby uzyskać ich właściwości, konieczne jest zastosowanie starannie dopracowanej konstrukcji i wysokiej jakości materiałów. Bale i płazy używane do budowy zazwyczaj są wykonywane z drewna świerkowego, sosnowego lub modrzewiowego. Obiekty z takiego drewna są wznoszone według tradycyjnego wzorca zwanego wieńcówką, który polega na układaniu kolejnych bali na sobie. Inną metodą jest system sumikowo-łątkowy, w którym cieńsze bale mocuje się między pionowymi słupami zlokalizowanymi w newralgicznych miejscach obiektu – takich jak narożniki, otwory drzwiowe czy okienne. Efekt domu z bala można także osiągnąć obkładając szkielet połówkami drewnianych płazów. Wnętrze takich budynków najlepiej jest urządzić w naturalnym, ekologicznym stylu, uzupełnionym o proste meble, ograniczoną paletę barw czy kamień. Dzięki temu zachowamy spójny charakter całej aranżacji, ciesząc się wypoczynkiem w niezwykle wygodnych i zdrowych warunkach.
Rodzaje bali do budowy
Firmy zajmujące się budową domów z drewna najczęściej proponują konstrukcję opartą na balach lub płazach. Czym różnią się te rozwiązania? Bale to okrągłe elementy z rdzeniem, nierzadko o bardzo dużej średnicy, które czasami mogą wykazywać tendencję do skręcania się. Ich średnica zazwyczaj wynosi od 8 do 30 cm; większe egzemplarze są rzadko spotykane, a dodatkowo znacznie droższe. Płazy natomiast to połówki bala z wyciętym rdzeniem, które będą jednocześnie mniej skłonne do odkształceń. Są one z jednej strony płaskie, a z drugiej okrągłe lub wykończone na kształt wskazany przez inwestora. Czasami w ofercie firm ciesielskich dostępne są także bale z drewna klejonego na mikrowczepy lub warstwowo. Nie skręcają się i nie rozsychają, generując jednak wyższy koszt budowy niż w przypadku litych elementów.
Przygotowanie bali do budowy
Aby drewno nadawało się do budowy domu z bali, musi zostać starannie przygotowane. Po usunięciu warstwy kory każdy element zostaje poddany suszeniu komorowemu bądź sezonowaniu. Suszenie mechaniczne w komorze jest znacznie szybsze, mniej kosztowne, zwiększa wytrzymałość bali oraz eliminuje problem wyciekania żywicy. Naturalne sezonowanie natomiast nierzadko zajmuje powyżej 10 lat, zwiększając ryzyko zainfekowania drewna lub jego wypaczania się pod wpływem słońca lub wilgoci. Z tego względu jest ono chętnie zastępowane procesem mechanicznym w zamkniętym pomieszczeniu. Po wysuszeniu bala, jest on poddawany dalszej obróbce, dzięki której zyskuje estetyczną, okrągłą formę i gładką fakturę. Czterostronnie strugane kłody są bardziej odporne na działanie ognia oraz szkodniki. Zależnie od praktyk firmy wykonującej domy z bali, na tym etapie mogą zostać wycięte zamki lub pióra, które ułatwiają późniejszy montaż. To także moment, w którym przeprowadza się impregnację ciśnieniową bądź zanurzeniową, która chroni przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi, pleśnią i owadami żerującymi w drewnie. Aby bale osiągnęły odpowiednią wilgotność na poziomie 18-19%, wskazane jest ich sezonowanie, które nierzadko trwa nawet kilka lat. Czasami cieśle stosują również drewno o wilgotności wynoszącej 25%, które wymaga większych umiejętności na etapie montażu, a zarazem znacznie bardziej pracuje.
Dach domu z bali
Dach w domu z bali jest ważnym elementem, który ma duże znaczenie pod kątem trwałości i dobrej kondycji drewna, a także ogólnego wyglądu budynku. Zabezpieczając jego ściany przed bezpośrednim działaniem deszczu i śniegu, chroni przed pojawieniem się pleśni i niszczeniem bali. Najczęściej ma on konstrukcję jętkową bądź płatwiowo-kleszczową. Wybór jego zewnętrznego materiału wykończeniowego zależy w głównej mierze od gustu i możliwości finansowych inwestora. Obecnie sporą popularnością cieszą się dachówki i blachodachówki imitujące gont, czy też tradycyjny gont bitumiczny. Nic nie stoi na przeszkodzie, by dom z bali przykryć także standardową dachówką ceramiczną lub cementową. Czasami dachy takich budynków są również ozdabiane strzechą z trzciny lub słomy, a także gontem drewnianym. Wymagają one jednak dużych umiejętności przy układaniu takiego pokrycia, a także sporych funduszy – gdyż są znacznie droższe niż inne materiały. Po położeniu zewnętrznej warstwy, spodnia część dachu jest ocieplana wełną, zabezpieczana folią paroizolacyjną, a następnie wykańczana drewnianą boazerią lub płytami kartonowo-gipsowymi.
Instalacje w domu z bali
Żaden obiekt nie funkcjonowałby bez podstawowych instalacji – elektrycznej oraz wodno-kanalizacyjnej. Rozprowadzenie elektryki w budynku z drewna w głównej mierze zależy od rodzaju użytych bali. Jeśli zdecydowaliśmy się na pełne, okrągłe elementy, specjaliści wywiercą w nich odpowiednie tunele, w których zostaną zamontowane ognioodporne peszle z kablami. W momencie, gdy dom posiada ścianę kilkuwarstwową, stworzoną z płazów, ocieplenia i wewnętrznego wykończenia, elektryka jest mocowana w wewnętrznej warstwie przegrody. Obowiązkowo należy zastosować także instalację odgromową, która zabezpieczy przed pożarem oraz uszkodzeniem elektryki, wywołanymi uderzeniem pioruna.
Prócz elektryki, ważną instalacją w domu z bali jest woda połączona z kanalizacją. Najczęściej rury są montowane w podłodze, a ich końcowe fragmenty – wyprowadzane ze ściany. Z uwagi na fakt, iż budynek z drewna będzie przez pewien czas pracował, konieczne jest zastosowanie odpowiednio elastycznych materiałów, które nie uszkodzą się w trakcie osiadania konstrukcji.
Jak wygląda montaż domu z bali?
Podobnie jak w przypadku tradycyjnych murowanych budynków, pierwszym etapem budowy domu z bali jest przygotowanie fundamentu z płytą. Najczęściej jest to czynność leżąca w gestii inwestora. Bardzo ważna jest staranna izolacja przeciwwilgociowa części podziemnej, która uchroni drewno przed niekorzystnym działaniem wody. Nierzadko wykonawcy drewnianej konstrukcji proszą o wypuszczenie z fundamentu metalowych szpilek, do których zostaną przymocowane pierwsze bale, będące podwaliną domu. W czasie, gdy inwestor wykonuje we własnym zakresie fundamenty, cieśle przygotowują bale, a nierzadko wstępnie montują je na swoim placu, kontrolując dopasowanie poszczególnych elementów.
Po przewiezieniu ich na docelowy plac budowy, za pomocą podnośnika układają je jedne na drugich, tworząc w ten sposób ściany budynku. Bardzo ważną czynnością jest staranne łączenie pojedynczych bali. Mogą być one zespolone za pomocą drewnianych dybli lub szpilek. Przestrzenie między nimi uszczelnia się na obłap i pióra, pomiędzy którymi układa się wełnę mineralną, filc lub taśmy rozprężne. Istotne jest także skrupulatne zaklinowanie bali w narożnikach budynku – na zamki, węgieł prosty, obłap, jaskółczy ogon bądź drewniane czopy. Precyzyjne dopracowanie winkli jest bowiem odpowiedzialne za optymalne osiadanie drewna. Następnie cieśle wykonują drewniany strop, więźbę i pokrycie dachu, ściany wewnętrzne i ocieplenie oraz wstawiają okna. Czasami prace te mogą zostać również zlecone niezależnym wykonawcom.
Kompleksowy montaż domu z bali w stanie surowym zamkniętym na wcześniej przygotowanym fundamencie trwa około 6-8 tygodni. Niekiedy inwestorzy decydują się na zastosowanie pomiędzy balami ozdobnych warkoczy z drewnianych wiórów, plecionych w misterne wzory – czyli tak zwane mszenie. Jest to jednak przedsięwzięcie kosztowne, a zarazem uzasadnione jedynie względami estetycznymi.
Projekty domów z bali
W ofercie wielu biur architektonicznych znajdują się gotowe projekty domów z bali. To najtańsza opcja, która jednak narzuca określone koncepcje wnętrz, nierzadko nie pozostawiające żadnej możliwości zmian adaptacyjnych. Jeżeli zależy nam na precyzyjnym dopasowaniu budynku do naszych potrzeb, warto rozważyć zlecenie wykonania indywidualnego projektu. Choć koszt takiego planu na zamówienie może oscylować w granicach kilku, a nawet kilkunastu tysięcy złotych, idealnie spełni on nasze potrzeby, gwarantując maksymalne zadowolenie i komfort użytkowania budynku. Dlaczego profesjonalny projekt jest tak istotny?
Architekt przygotowujący plan domu z bali musi perfekcyjnie znać specyfikę tego budulca. Drewno wymaga mniejszej rozpiętości między podporami, generując konieczność stosowania wzmacniających podpór co 4-5 metrów w przypadku elementów litych bądź 6 metrów przy balach klejonych. Przekroczenie tych wymiarów może sprzyjać uginaniu się stropu oraz pękaniu płaszczyzn wykonanych z płyt kartonowo-gipsowych. Pewne ograniczenia projektowe stwarza również długość elementów z drewna. Zazwyczaj maksymalny wymiar pojedynczego bala wynosi do 13 metrów, a przypadku dłuższych ścian – są one wykonywane z łączonych dwóch fragmentów drewna. Chcąc uzyskać niemal niewidoczne spojenie, wskazane jest stosowanie droższych elementów klejonych. Zazwyczaj z bali są zbudowane głównie ściany zewnętrzne, a wewnętrzną część konstrukcyjną pełnią drewniane podciągi wsparte na słupach. Między nimi mocowane są szkieletowe ściany działowe z płyt kartonowo-gipsowych wypełnione wełną, które są tańsze od litego drewna, a zarazem wygodniejsze pod kątem rozprowadzania instalacji. Jeśli inwestor dysponuje odpowiednią kwotą i życzy sobie ściany w środku budynku wykonane z litego drewna, jest to także możliwe do zrealizowania.
Zalety i wady domów z bali
Domy z bali to obiekty, które gwarantują wyjątkowy, przytulny charakter, szczególnie doceniany w zimowym, mroźnym i śnieżnym okresie. Są niezwykle szybkie w budowie, umożliwiając zamieszkanie już w ciągu kilku miesięcy od rozpoczęcia inwestycji. Dzięki konstrukcji z naturalnego materiału stwarzają optymalny, prozdrowotny mikroklimat. Drewno neutralizuje bowiem szkodliwe jony dodatnie, wytwarzane przez urządzenia elektryczne. W konsekwencji mieszkańcy znacznie lepiej śpią, mają wyższą zdolność koncentracji oraz zwiększoną wydolność układu oddechowego. Dodatkowo ten budulec dobrze akumuluje i oddaje ciepło, zmniejszając koszty ogrzewania. Domy z bali dają niemal nieograniczone możliwości aranżacyjne, umożliwiając stworzenie wnętrz w stylu rustykalnym, glamour czy skandynawskim. Są także wyjątkowo wytrzymałe, przez wiele lat zachowując ładny wygląd.
Rozważając budowę domu z bali warto także wziąć pod uwagę wady tego rozwiązania. Przede wszystkim będzie on droższy w wykonaniu w stosunku do obiektu murowanego. Przez kilka pierwszych lata będzie on także dość intensywnie osiadał, a jego wysokość może się zmniejszyć nawet o 6%. W przypadku błędów konstrukcyjnych może to negatywnie wpłynąć na funkcjonowanie poszczególnych instalacji czy też możliwość bezproblemowego otwierania okien i drzwi. Ponadto taki dom lepiej sprawdzi się raczej w terenach wiejskich i leśnych, niż w rejonie miejskich aglomeracji.
Ile kosztują domy z bali?
Choć domy z bali są pełne uroku i zdrowego klimatu, są one także droższe w budowie niż tradycyjne, murowane obiekty. Do ich stworzenia potrzebne są duże ilości drewna o istotnych rozmiarach i wysokiej jakości, które nie należą do najtańszych. Również samo wykonanie konstrukcji jest wyjątkowo pracochłonne, wymagając sporej wiedzy i doświadczenia, co przekłada się na koszt robocizny. Do budowy domu z bali warto zatrudnić wyspecjalizowaną firmę, która da gwarancję na prowadzone prace. Nierzadko ma ona ułatwiony dostęp do odpowiedniego drewna, umożliwiając poczynienie pewnych oszczędności na całej inwestycji. Ponadto kompleksowe stworzenie konstrukcji i wykończenie obiektu przez jednego wykonawcę sprzyja zmniejszeniu kosztu robocizny.
Duże znaczenie pod kątem ceny inwestycji ma także typ użytego drewna. Domy z okrągłych bali o większej średnicy będą droższe, niż wersje z płazów z ocieplaną ścianą wewnętrzną z płyt kartonowo-gipsowych. Parterowy obiekt z fundamentem i poddaszem mieszkalnym o powierzchni około 150 m2, przykryty blachodachówką będzie kosztował w granicach 600 000 złotych. Do tej kwoty należy dodatkowo doliczyć koszt instalacji – również droższych niż w tradycyjnym budynku – oraz białego montażu. Dla porównania prosty dom z litego drewna o zbliżonej powierzchni, wykończony pod klucz, będzie kosztował około 450 000 złotych. Nie straci on swojego uroku, jednak może być nieco bardziej podatny na zniekształcenia, niż wersja klejona.
Czy domy z bali wymagają ocieplania?
Domy z bali charakteryzują się dużą pojemnością cieplną. W słoneczne dni skutecznie akumulują ciepło, następnie oddając je przez długi czas. Budynki o ścianach grubości powyżej 28 cm i solidnym uszczelnieniu pomiędzy balami i w narożnikach zużywają podobną ilość energii niezbędnej do ogrzania co nowoczesne, bardziej energooszczędne obiekty. Cieńsze ściany 18-centymetrowej grubości wymagają docieplenia wełną mineralną 10 cm, natomiast bale szerokie na 14 cm dobrze jest zaizolować płytami wełnianymi o grubości 15 cm. Na życzenie inwestora możliwe jest także stosowanie warstwy ocieplenia w domach z grubszych bali, dzięki czemu będą one ciepłe nawet w momencie długotrwałych, siarczystych mrozów.
Jak ociepla się domy z bali?
Budynki z bali bądź płazów najczęściej ociepla się wełną mineralną, rzadziej drzewną bądź celulozą. Niewskazane jest stosowanie styropianu, który może sprzyjać skraplaniu się wilgoci i zamoczeniu drewna. Sufit poddasza można zaizolować wełną bądź pianą PIR lub otwartokomórkową. W przeciwieństwie do tradycyjnych budynków, warstwę ocieplenia układa się od wewnętrznej strony ścian. Pozwala to na zachowanie widocznych bali na zewnątrz obiektu, a zarazem wykończenie jego środka przy użyciu płyt kartonowo-gipsowych.
Należy zawsze pamiętać o zastosowaniu starannej paroizolacji pomiędzy regipsem a wełną oraz warstwy paroprzepuszczalnej, oddzielającej ocieplenie od drewnianych elementów. Pozostawienie obowiązkowej szczeliny między balami a izolacją umożliwia optymalne odprowadzanie wilgoci. Podobną przerwę dobrze jest zastosować także miedzy płytami kartonowo-gipsowymi a folią paroizolacyjną.
Chcąc zrezygnować ze stosowania folii – niejako kłócącej się z koncepcją naturalnego domu z drewna – warto rozważyć wykonanie ocieplenia z wełny drzewnej. Jest to materiał pochłaniający i oddający wilgoć, który eliminuje konieczność montowania sztucznych warstw izolacyjnych, umożliwiając korzystanie z właściwości drewna także wewnątrz budynku.
Domy z bali to jedne z najpiękniejszych konstrukcji, które zachwycają zarówno samych inwestorów, jak i odwiedzających ich gości. Stworzone dla miłośników natury i alternatywnych rozwiązań, doskonale komponują się w krajobrazie lasów, jezior i gór na całym świecie. Choć są one droższe w budowie od obiektów murowanych, swoją wysoką cenę rekompensują doskonałym mikroklimatem, relaksującym charakterem i wyjątkową trwałością. Dzięki temu cieszą się one olbrzymią popularnością wśród inwestorów na całym świecie, spełniając się jako obiekty mieszkalne dla całych rodzin spragnionych kontaktu z przyrodą.