Malowanie pisanek jest częścią tradycji świąt wielkanocnych. W kulturze ludowej jest wiele legend opartych na wątkach ewangelicznych, które mają uzasadniać ich symbolikę. Pierwsze piękne pisanki miała ofiarować Piłatowi Matka Boska, aby uratować Jezusa od śmierci. Jajka symbolizują rodzącą się do życia przyrodę, a nazwy barwionych jaj wielkanocnych pochodzą od sposobu, w jaki zostały wykonane. Oprócz pisanek są to malowanki, rysowanki, kraszanki i byczki. W jaki sposób barwić jajka? Podpowiadamy najlepsze pomysły!
Jajko jest metaforą nowego życia, odrodzenia i przeciwdziałania złu. W starożytności było symbolem kultu religijnego, gdyż uważano, że jest początkiem wszystkiego. W Egipcie podobno zdobiono jajka wizerunkiem skarabeuszy, a w Chinach pokrywano je rysunkami ptaków i kwiatów.
Spis treści
Czego symbolem są pisanki?
W dawnych wierzeniach słowiańskich jajko symbolizowało źródło życia i płodności. Jajka miały moc magiczną, która chroniła domostwo i zapewniały urodzaj w nadchodzącym roku. Wiosną Słowianie malowali jajka, a następnie wręczali je sobie podczas Jarych Godów. Malowanie jajek miało zapewnić zdrowie oraz pomyślność.
Tradycja święcenia jaj powstała w średniowieczu w klasztorach. W chrześcijaństwie jajko od początku było związane z Wielkanocą, nawiązując do Zmartwychwstania Pańskiego. Pisanki oznaczają nadzieję wynikającą z wiary w zmartwychwstanie Chrystusa. Skorupka jajka ma symbolizować zamkniętą grotę grobu Jezusa, a jej popękanie oznacza powstanie z martwych. Kolory, jakimi najczęściej malujemy jajka nie są przypadkowe. Fioletowy oraz niebieski oznaczają Wielki Post, czerwony przelaną na krzyżu krew Chrystusa, a zielony, żółty i brązowy to radość.
Dlaczego malujemy pisanki?
W pisankowym rysunku znajdziemy motywy właściwe dla całego kraju oraz regionalne. Dawniej na polskich wsiach malowanie pisanek było wyjątkowym rytuałem. Malowały je kobiety, najczęściej dziewczęta i młode mężatki. Obecnie tradycja malowania czy pisania jaj na Wielkanoc zanika. Najczęściej kupujemy gotowe barwniki lub naklejki.
Nazwy barwionych jaj wielkanocnych pochodzą od sposobu, w jaki zostały wykonane. Tak więc są malowanki, rysowanki, kraszanki lub byczki oraz pisanki. Drapanki tworzy się przez drapanie ostrym narzędziem po zewnętrznej, wcześniej zabarwionej powłoce jajka. Tego typu pisanki można spotkać przede wszystkim w koszyczkach wielkanocnych w Polsce i w Austrii.
Kraszanki (malowanki lub byczki) powstają na jajku ugotowanym w barwnym wywarze, który wytwarzano wyłącznie z naturalnych składników, takich jak łupiny cebuli, kora dębu, olchy, łupiny orzecha włoskiego, kora młodej jabłoni lub kwiat nagietka, płatki kwiatu bławatka lub sok z buraka.
Jajka wielkanocne jak pomalować
Jak się ozdabia pisanki? Pisanki można tworzyć przez rysowanie na skorupce gorącym, roztopionym woskiem, a następnie zanurzyć jajko w barwniku. W takim przypadku do rysowania na nich używa się m.in. słomek, drewienek lub igieł (o tym poniżej).
Pisanki ażurowe wykonuje się z wydmuszek jaj. Mogą to być jajka kurze, gęsie, kacze lub strusie. Najpierw w jajku nawierca się mały otwór, a następnie maluje się ją farbami akrylowymi. Natomiast oklejanki (naklejanki) ozdabia się sitowiem, płatkami bzu, skrawkami kolorowego, błyszczącego papieru, tkaninami lub wełną.
Sposoby na ozdabianie pisanek
Jak zabarwić jajka w cebuli? W garnku gotujemy wodę z łupinami cebuli – oddzielnie z cebuli czerwonej i żółtej. Dzięki temu będziemy mieli do dyspozycji dwa kolory pisanek, które można dodatkowo udekorować np. woskiem. Gotowy cebulak studzimy i przecedzamy, aby usunąć łupiny z cebuli. Gdy wystygnie, wkładamy delikatnie jajka i stawiamy garnek na wolnym ogniu.
Najpierw przygotowujemy kawałki wosku pszczelego, który podgrzewamy na palniku w metalowym spodeczku. Czekamy aż dobrze rozgrzeją się. W rozgrzanym wosku maczamy patyczek z małym gwoździkiem lub szpilką. Im mniejszy łepek, tym delikatniejszy wzór pisanki. Następnie szybkim ruchem robimy kreskę na jajku. Farba z cebulaka przyjmuje się w miejsca na jajku, gdzie nie ma wosku. W gorącym cebulaku wosk odpada i pozostaje jasny wzór.
Nowoczesne pisanki wielkanocne
Ostatnio bardzo popularne jest ozdabianie pisanek metodą decoupage. Na wstępie musisz znaleźć ładny wzór, np. kawałek papierowej serwetki. Przyklej go do wydmuszki jajka, a następnie pokryj całość bezbarwnym lakierem do decoupage. Możesz ozdobić jajka kolorowymi tasiemkami czy wstążkami. Wystarczy, że zabarwione jajka posmarujesz klejem i okleisz tasiemkami.
W czym barwić pisanki? Możesz je farbować przy pomocy sztucznych barwników. Jajka przemywamy octem i gotujemy na twardo, a następnie zanurzamy na określony czas w naczyniu z barwnikiem. Po wyjęciu suszymy pisankę na papierowym rączniku i przemywamy wacikiem nasączonym oliwą. Zamiast sztucznych możemy wykorzystać barwniki naturalne, które pozyskujemy z kawy, kurkumy lub czerwonej kapusty. Barwniki domowe nie zostawiają tak żywych kolorów, jak sztuczne, ale poza korzyściami ekologicznymi jest satysfakcja, gdy wyjmiemy niebieskie jajko z wywaru po czerwonej kapuście.
Jak udekorować pisanki ekologiczne
Jak wykonać pisanki ekologiczne? Możesz je w prosty sposób zrobić samodzielnie. Za pomocą naturalnych barwników otrzymasz pastelowe oraz bardzo nasycone kolory. Kurkuma zabarwi pisanki na kolor żółty, szpinak nada jajkom wielkanocnym zielonej barwy, a burak zabarwi je na odcień jasnej czerwieni.
Dzięki czerwonej kapuście otrzymasz jasnofioletowej barwy. Łupiny cebuli zabarwią jajka na kolor pomarańczowy lub brązowy, zaś borówki kanadyjskie nadadzą im kolor niebieski.
